လွင်ႈတၢင်းလႆႈမီးၵၢၼ်သွၼ်ႁဵၼ်းၸုမ်ႈၶူးဢႅမ်ႇဢေႇ

တႄႇဢဝ်ပီ2023ၼႆႉၸၼ်ႉၸွမ်ပုတ်ႉထမိူင်းတႆး တေတႄႇပိုတ်ႇသွၼ်ၸၼ်ႉဢႅမ်ႇဢေႇ(M.A) လိၵ်ႈလူင်ၵွႃႇယဝ်ႉ။ လွင်ႈလႆႈပိုတ်ႇသွၼ်ၸၼ်ႉဢႅမ်ႇဢေႇၼႆႉၶႂ်ႈၽိူမ်ႉထႅမ်ပၼ်တၢင်းလူဝ်ႇ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် ၼႂ်းလွင်ႈတၢင်းႁူႉထမ်ႇမ။ ၼႂ်းၸၼ်ႉဢႅမ်ႇဢေႇလိၵ်ႈလူင်ၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် ပေႃးတေလဵပ်ႈႁဵၼ်းလႆႈထမ်ႇမၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈႁဵၼ်းဢဝ်ၽႃႇသႃႇပႃႇလိ၊ ပိုၼ်းပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ၊ လၢႆးတိုဝ်းၵမ်ၵမ်ႇမထၢၼ်း၊ လၢႆးသွၼ်ၸႂ်၊ ပၢႆးဝူၼ်ႉၶပ်ႉ၊ လၢႆးၵပ်းသိုပ်ႇၵူၼ်း၊ ၶေႃႈထၢမ်တွပ်ႇထမ်ႇမဢၼ်လိုၵ်ႉလမ်ႇၵမ်ႇၽီႇ ၸိူဝ်းပဵၼ်တၢင်းႁူႉ ဢၼ်ဢမ်ႇႁူႉဢမ်ႇပဵၼ်
ဢမ်ႇ ပဵၼ် ၸိူဝ်းဢၼ်မီးၼႂ်းပိတၵတ်ႈ၊ ဢတ်ႉထၵထႃႇလႄႈ လိၵ်ႈလူင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တႃႇႁႂ်ႈပေႃးလူင်ႉလႅၼ်ႇ ၽႃႇသႃႇမႃးထႅင်ႈၼၼ်ႉလုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် တေလႆႈႁဵၼ်းသွၼ်ဢဝ် လၢႆးဢဝ်လိၵ်ႈဢင်းၵိတ်ႉလႄႈ လိၵ်ႈမၢၼ်ႈသေ တႅမ်ႈၽိုၼ်ၶူၼ်ႉၶွႃႉၸွမ်းၼင်ႇပိူင်ၸၼ်ႉၸွမ်ၼၼ်ႉ ထႅင်ႈယဝ်ႉ။ ယိူင်းႁႂ်ႈလုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် မီးတၢင်းႁူႉႁၼ်လႄႈၼမ်ႉ
ၵတ်ႉ ဢၼ်လၢတ်ႈမႃးၼႆႉသေ ၸၼ်ႉၸွမ်ပုတ်ႉထမိူင်းတႆး တေႁပ်ႉလုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ်သေ သွၼ်ပၼ်ၵွႃႇယူႇယဝ်ႉ။

ယိူင်းဢၢၼ်း

လွင်ႈဢၼ်လႆႈပိုတ်ႇသွၼ်ၸၼ်ႉဢႅမ်ႇဢေႇလိၵ်ႈလူင်ၼႆႉတႄႉ ႁႂ်ႈပဵၼ်ၽွၼ်းလီပုၼ်ႈတႃႇလုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် တင်းၼမ်တင်းလၢႆယဝ်ႉ။ ယိူင်းဢၢၼ်းပိူင်လူင်မၼ်းတႄႉၵေႃႈ မီးမိူၼ်ၼင်ႇပႃႈတႂ်ႈ ၼႆႉယဝ်ႉ-

1. ႁႂ်ႈလုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် ဢဝ်လၢႆးပိူင်ၶိုတ်းၵၢပ်ႈသေ ႁဵၼ်းဢဝ်ထမ်ႇမၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ

2. ႁႂ်ႈမေႃဢဝ်ထမ်ႇမဢၼ်ႁူႉဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ ၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႂ်းၸၢတ်ႈပၢၼ်

3. ႁႂ်ႈလုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် လူင်ႉလႅၼ်ႇၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ၼႂ်းၵၢၼ်တႅမ်ႈလၢတ်ႈၽႃႇသႃႇ

4. ႁႂ်ႈမေႃဢဝ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈဢၼ်ႁူႉဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ ႁဵတ်းပဵၼ်တၢင်းၵမ်ႉထႅမ်သႃႇသၼႃႇၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ

5. ႁႂ်ႈပႂ်ႉပႃးထိင်းသိမ်းၽိင်ႈလိၵ်ႈလူင် ပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ယိပ်းၵမ်ယိူင်းဢၢၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉသေလႄႈ ၸၼ်ႉၸွမ်ပုတ်ႉထမိူင်းတႆး ပိုတ်ႇသွၼ်ၸၼ်ႉဢႅမ်ႇ ဢေႇလိၵ်ႈလူင်ယဝ်ႉ။

ၼမ်ႉၵတ်ႉၽူႈတၢင်ႇလဝ်ႈၶဝ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉဢႅမ်ႇဢေႇလိၵ်ႈလူင်

ၸၼ်ႉၸွမ်ပုတ်ႉထမိူင်းတႆးယွၼ်းလႆႈၽိတ်ႈမွၵ်ႇပၢင်းဢဝ် လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸိူဝ်းၶႂ်ႈသိုပ်ႇႁဵၼ်းဢဝ် ပရိယၢတ်ႈတီႈၸၼ်ႉ ၸွမ်ပုတ်ႉထမိူင်းတႆးၼႆႉတင်းသဵင်ႈယူႇ။ ၽူႈဢၼ်ၶႂ်ႈလဝ်ႈၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉဢႅမ်ႇဢေႇလိၵ်ႈလူင်ၼႆႉ တေလႆႈပဵၼ် ၽူႈဢၼ်ယဝ်ႉၸုမ်ႈပီႇဢေႇတီႈၸၼ်ႉၸွမ်ပုတ်ႉထမိူင်းတႆး ဢမ်ႇၼၼ် တီႈၸၼ်ႉၸွမ်ၸၢဝ်းပုတ်ႉသေလင်လင်သေ ပဵၼ်ၽူႈဢၼ်မေႃလူမေႃတႅမ်ႈပႃႇလိ၊ ဢင်းၵိတ်ႉလႄႈ လိၵ်ႈမၢၼ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ သမ်ႉထႅင်ႈ တေလႆႈပဵၼ်ၽူႈဢၼ် မေႃႁေႃးမေႃတႅမ်ႈလိၵ်ႈလူင်ၽၢႆႇတႆးလႄႈ မီးၼမ်ႉၵတ်ႉဢၢၼ်ႇလႆႈပရပၢႆႉ(ပုရပိုက်)မၢၼ်ႈမွၵ်ႈ 50%ယူႇယဝ်ႉ။ မီးၼမ်ႉၵတ်ႉၼင်ႇဝႃႈၼႆႉၵူၺ်းၵေႃႈ တၢင်ႇလဝ်ႈၶဝ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉဢႅမ်ႇဢေႇလိၵ်ႈလူင် လႆႈၵမ်းလဵဝ်ယူႇယဝ်ႉ။

ၽႃႇသႃႇဢၼ်တေပူင်သွၼ်

ၽႃႇသႃႇဢၼ်တေပူင်သွၼ်ပၼ်ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းႁဵၼ်းဢဝ်ၸုမ်ႈၶူးဢႅမ်ႇဢေႇလိၵ်ႈလူင်ၼႆႉ  မီးၽႃႇသႃႇတင်းၼမ်တင်းလၢႆယူႇ။ ၼႂ်းၵႃႈၽႃႇသႃႇၵၢၼ်သွၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မီးမိူၼ်ၼင်ႇပႃႈ တႂ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ-

1. တႅမ်ႈလၢတ်ႈတူၼ်ႈထႅဝ်ပႃႇလိ

2. ၶေႃႈသင်ႇသွၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈလႄႈတူင်ႇဝိူင်းၵူၼ်း

3. ထတ်းသၢင်မိလိၼ်ႇတပၼ်ႇႁႃႇ

4. ၽိင်ႈၸၢဝ်းပုတ်ႉၼႂ်းလိၵ်ႈလူင်

5. လဵပ်ႈႁဵၼ်းၸႂ်ႉတိုဝ်းဝိၼယပိတၵတ်ႈ

6. ၽိင်ႈငႄႈၸၢဝ်းပုတ်ႉထေႇရဝႃႇတ

7. ပိၼ်ႇပႃႇလိပဵၼ်ၽၢႆႇတႆး

8. လဵပ်ႈႁဵၼ်းၸႂ်ႉတိုဝ်းသုတ်ႈတၼ်ႇတပိတၵတ်ႈ

9. ထမ်ႇမၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈပၢႆးၸႂ်

10. လဵပ်ႈႁဵၼ်းၸႂ်ႉတိုဝ်းဢၽိထမ်ႇမပိတၵတ်ႈ

11. လဵပ်ႈႁဵၼ်းတြႃးဢၼ်ၸၢင်ႈပၼ်ၽွၼ်းလီသိုဝ်ႈၼႃႈတၼ်းတႃ

12. လဵပ်ႈႁဵၼ်းၽိုၵ်းၵမ်ၽႃႇဝၼႃႇၵမ်ႇမထၢၼ်းၼႂ်းလိၵ်ႈလူင် ပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

လိူဝ်သေၽႃႇသႃႇၵၢၼ်သွၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ တေမီးပႃးလွင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၶူၼ်ႉၶွႃႉထႅင်ႈယူႇယဝ်ႉ။

ပၵ်းယဵမ်ႈဝၼ်းၶၢဝ်းယၢမ်းၵၢၼ်ႁဵၼ်း

ၸၼ်ႉဢႅမ်ႇဢေႇလိၵ်ႈလူင်ၼႆႉ ၶၢဝ်းတၢင်းမၼ်း ႁိုင်သွင်ပီၵူၺ်း။ ၼႂ်းၼိုင်ႈပီၸမ်ႉ မီးဝႆႉၶၢဝ်း ယၢမ်း ႁဵၼ်းဢဝ်သၢမ်တွၼ်ႈ(ၸုပ်ႈ)။

1.ၶၢဝ်းယၢမ်းၵၢၼ်ႁဵၼ်း ၸုပ်ႈၼိုင်ႈ- လိူၼ်မေႇ တေႃႇထိုင် လိူၼ်ၵျူႇလၢႆႇ 

2.ၶၢဝ်းယၢမ်းၵၢၼ်ႁဵၼ်း ၸုပ်ႈသွင်- လိူၼ်ဢေႃးၵၢတ်ႉ တေႃႇထိုင် လိူၼ်ဢွၵ်ႉထူဝ်ႇပႃႇ    

3. ၶၢဝ်းယၢမ်းၵၢၼ်ႁဵၼ်း ၸုပ်ႈသၢမ်- လိူၼ်ၵျၼ်ႇၼႃႇဝႃႇရီႇ တေႃႇထိုင် လိူၼ်မၢတ်ႉ         

ၼႂ်းၵႃႈၶၢဝ်းၵၢၼ်ႁဵၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ လုၵ်ႈႁဵၼ်းတေလႆႈမႃးယူႇတီႈ ၸၼ်ႉၸွမ်ပုတ်ႉထမိူင်းတႆးၼႆႉသေ ႁဵၼ်းသွၼ်ဢဝ် ၵွႃႇ ၸွမ်းၼင်ႇၶၢဝ်းလႂ်ၶၢဝ်းၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။